Elke student heeft soms moeite om zich te concentreren in de les of tijdens het maken van huiswerk/studeren voor een toets. Vaak gaat het eerder om een probleem in motivatie dan concentratie. Dan is het effectiever om op zoek te gaan naar de oorzaak en een manier om het kind beter te motiveren dan het gevolg (minder concentratie) aan te pakken. We hebben het enkel over concentratieproblemen wanneer een kind voortdurend moeite heeft met het vasthouden van aandacht.
We splitsen concentratieproblemen op in twee groepen:
- Concentratiemoeilijkheden als gevolg van tijdelijke problemen, bijvoorbeeld na een bijzondere gebeurtenis, problemen op school, met vrienden/familie of vermoeidheid.
- Concentratiestoornissen als gevolg van een blijvende stoornis zoals ADHD.
Verdiep je je graag in leerproblemen en hoe je studenten die ermee kampen kan ondersteunen? Deze reeks behandelt ook andere leerstoornissen zoals dyslexie, autisme en dyscalculie.
Algemene tips bij concentratieproblemen
Zorg voor een prikkelarme werkomgeving: opgeruimd en zonder afleiding. Dat wil zeggen: geen smartphones, tv, radio, computers op het bureau, en geen rommel of andere afleidingen. Het helpt ook als de muren niet te fel geschilderd zijn en er geen posters op hangen. Een opgeruimde geest in een opgeruimde werkplek!
Een kind kan zich ongeveer 20 tot 30 minuten echt concentreren. Maak een planning op waarbij je hiermee rekening houdt en plan pauzes in. Deze pauzes kunnen lichamelijke beweging zijn, een gezond tussendoortje,... Alleszins even weg uit de werkruimte om zich letterlijk en figuurlijk even van het schoolwerk te distantiëren. Werk eventueel met een timer. Kies ook hobby's buiten het schoolwerk waarin het kind zich lichamelijk kan uitleven.
Maak je niet druk in de plaats van het kind over opdrachten. Blijf rustig, praat langzaam en bekijk samen hoe jullie de opdracht kunnen plannen. Geef complimenten aan je kind en motiveer je kind op een rustige manier. Leg de lat niet te hoog zodat het kind de mogelijkheid heeft om te groeien op eigen ritme. Werk met structuur, regelmaat en duidelijke afspraken.
Wat is het verschil tussen concentratieproblemen en ADHD?
ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een meestal aangeboren en erfelijke afwijking van kleine onderdelen in de hersenen. Het is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis, gekenmerkt door aandachtstekort met hyperactiviteit en impulsiviteit. Het wordt vaker gediagnosticeerd bij jongens dan bij meisjes.
Er is geen duidelijk onderscheid tussen iemand met of zonder de diagnose ADHD. Elke student kan problemen hebben met de concentratie, hyperactief of impulsief zijn. Een student met de diagnose ADHD gaat meer dan gemiddeld afwijkend gedrag vertonen.
Een student met de diagnose ADHD kan een opdracht vaak niet tot een goed einde brengen, omdat hij zich niet lang genoeg kan concentreren of niet kan plannen en structureren. Hij vergeet vaak iets, heeft geen oog voor details, leeft chaotisch en slordig en verliest daardoor zaken die hij nodig heeft. Ook ervaart de naaste omgeving iemand met ADHD vaak als 'te hevig/druk' door de hyperactiviteit en impulsiviteit. Verder wordt ADHD gekenmerkt door een moeilijke omgang met leeftijdsgenoten en motorische onhandigheid.
De grootste struikelblokken zijn: concentratie- en organisatieproblemen, leerproblemen, niet stilzitten, snel afgeleid zijn, beurt niet afwachten, niet luisteren wat anderen zeggen, niet goed instructies volgen, veel zaken verliezen of kwijtraken, zich moeilijk onder controle kunnen houden .
De opvallendste sterktes: over veel wilskracht beschikken, groot gevoel voor humor, gevoelig, spontaan en openhartig zijn. Ze doen wat ze graag doen met heel veel enthousiasme en overgave.
De grootste verschillen tijdens een bijles met een student met ADHD
Vanaf de start van de bijlessen maak je duidelijke en concrete afspraken met de student. Probeer regelmatig een overleg te plannen met de ouders zodanig je samen met hen dezelfde afspraken en opvolging naleeft. Meld het telkens aan de ouders wanneer je een taak geeft en bezorg hen een kopie van een planningsrooster.
Een student met ADHD heeft meer hulp nodig in het plannen en structureren van zijn huiswerk. Kleurencodes helpen om titels en ondertitels aan te duiden (vb hoofdtitel = roos, hoofdstuk = groen, ondertitel = oranje, kernwoorden = geel en kaders = blauw). Je zorgt voor afsprakenlijsten en planningsroosters.
Laat de student in een rustige omgeving werken en bied als bijlesdocent veel ondersteuning stapsgewijs. Zorg dat er voorspelbaarheid is van de omgeving, dagelijkse routines en regels. Gebruik heldere en duidelijke instructies die duidelijk maken wat een student precies kan verwachten. Doe in kleine stapjes de vaardigheden voor en oefen ze samen in.
Gebruiksklare tips
- Als je straft, straf dan het foute gedrag en nooit de persoon.
Straf niet erger dan nodig en dreig niet met straffen die niet haalbaar of uitvoerbaar zijn. - Splits grote taken op in deeltaken:
Geef meervoudige opdrachten met duidelijke, korte regels en instructies.
Gebruik daarbij een checklist waarop je de opdrachten één voor één noteert en die de student afvinkt. Vergeet geen rustmomenten in te lassen. - Werk met beloningssystemen en positieve motivatie.
Positieve bekrachtiging en betrokkenheid: benoem het gewenste gedrag en wat je wil bereiken, nooit wat je niét wil. Lichte vormen van ongewenst gedrag negeer je.
Geef algemene én gerichte complimenten. - Zorg voor structuur:
- één duidelijke vaste werkplaats (aan bureau of tafel bijvoorbeeld)
- een vaste dagindeling
- herhaal regels en instructies meermaals
- wees consequent
- Vermijd plotse onverwachte veranderingen - Gebruik pictogrammen om stappenplannen te verhelderen en om verwachtingen duidelijk te maken
- Werk met een emotiemeter die de emoties van de student weergeeft. Op het moment dat alles even te veel wordt, geeft de student dat op die manier eenvoudig aan en kan de bijlesdocent of ouder gepast reageren en een pauze inlassen.
Extra resources
Meer informatie over ADHD in het onderwijs vind je op onderstaande website:
Heb jij een zoon of dochter met concentratieproblemen of de diagnose ADHD en ben je op zoek naar individuele begeleiding? BijlesHuis stelt jullie een docent voor met de nodige portie ervaring. Ben jij zelf docent en kriebelt het om studenten te begeleiden? Registreer je dan als lesgever!
Laat hieronder je gegevens achter en blijf zo op de hoogte van onze nieuwste artikels! Je ontvangt verder geen reclame of andere e-mails.
