Leerpunt versterkt sinds 2022 de onderwijspraktijk met wetenschappelijke inzichten. De onafhankelijke organisatie publiceerde onlangs een meta-analyse waarin onderzoekers bekende leermethodes onder de loep namen en rangschikten op basis van kostprijs, sterkte van het bewijs en leerwinst. Onder leiding van Pedro De Bruyckere, biedt de toolkit van Leerpunt een overzicht van dertig onderzochte klaspraktijken die effectief bevonden werden om het leerproces te bevorderen. In dit artikel vatten we voor jou bondig samen welke leermethoden het meest en het minst efficiënt zijn!
Leerpunt gebruikt volgende parameters om hun onderzoeksresultaten te verduidelijken:
- Kostprijs: dit gaat over hoeveel geld er nodig is om een onderwijsmethode toe te passen. Het omvat kosten zoals materialen, training van docenten, technologieën en andere middelen die nodig zijn voor het leerproces.
- Sterkte van het bewijs: hoe zeker zijn we dat de leermethode werkt? Als er veel onderzoek is dat laat zien dat de methode helpt, heeft het een sterke bewijskracht.
- Leerwinst: dit geeft aan hoeveel vooruitgang leerlingen boeken door een specifieke onderwijsmethode, uitdrukt in maanden.
Leermethoden met een bewezen hoge leerwinst
1. Metacognitie & zelfregulerend leren
Metacognitie en zelfregulerend leren helpen leerlingen effectiever studeren en zich bewuster worden van hun eigen leerproces. De leerresultaten stijgen door specifieke strategieën aan te leren wat betreft planning, monitoring en evaluatie van het eigen studieproces. Als de student écht verantwoordelijkheid neemt voor zijn/haar leerproces, kan het effect aanzienlijk zijn.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 4/5
- Leerwinst: 7/7
2. Feedback geven aan leerlingen
Feedback krijgen geeft studenten inzicht in hun resultaten en hoe ze die kunnen verbeteren. Dat kan zowel aan de hand van mondelinge als schriftelijke feedback, van leraren, medeleerlingen of zelfs digitale middelen! De efficiëntste vorm van feedback richt zich niet enkel op de correctie van fouten, maar houdt ook rekening met de erkenning van goede prestaties.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 4/5
- Leerwinst: 6/7
3. Mondelinge taalvaardigheid
Mondelinge taalvaardigheid legt de nadruk op gesproken taal en interactie in de klas/bijles. Ook de mondelinge capaciteiten zijn essentieel voor de leesvaardigheid van leerlingen. De woordenschat en spreekvaardigheid van de leerlingen ontwikkelen zich sneller door gesprekken over de lesinhoud en het leerproces. Hardop lezen, gelezen boeken bespreken, gerichte vragen stellen en interactie met medeleerlingen stimuleren deze vaardigheden. Bovendien helpt de techniek om een taalachterstand te verkleinen en draagt die ook bij aan een positieve klassfeer.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 4/5
- Leerwinst: 6/7
4. Strategieën voor begrijpend lezen
Strategieën voor begrijpend lezen helpen leerlingen teksten beter begrijpen. Door actief te leren hoe ze betekenis uit de context halen, samenvattingen maken en vragen stellen, verbeteren leerlingen hun leesvaardigheid enorm. Bovendien zijn de strategieën voor begrijpend lezen toepasbaar in verschillende vakken, waardoor leerlingen hun begrip van teksten in diverse contexten verbeteren - en daarmee ook hun inhoudelijke inzicht van de vakken.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 4/5
- Leerwinst: 6/7
5. Een-op-een-begeleiding of tutoring
Ook de aanpak die BijlesHuis vooropstelt, wordt duidelijk positief bewezen: intensieve individuele begeleiding leidt tot betere resultaten! Deze aanpak biedt leerlingen meer persoonlijke interactie, gerichte ondersteuning en feedback, waardoor ze hindernissen overwinnen en sneller vooruitgang boeken. De begeleiding is het meest effectief wanneer die verder bouwt op de reguliere lessen op school en specifiek afgestemd is op de behoeften van de leerling.
- Kosten: 3/5
- Sterkte bewijs: 3/5
- Leerwinst: 5/7
6. Huiswerk
Huiswerk geeft leerlingen de kans om hun vaardigheden te oefenen, kennis te versterken en zelfstandig te leren, wat belangrijk is voor de academische ontwikkeling. Huiswerk heeft meer impact wanneer het aansluit op de behandelde leerstof in de klas en ook wanneer leerlingen feedback ontvangen op hun opdrachten.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 1/5
- Leerwinst: 5/7
7. Peer tutoring
Peer tutoring houdt in dat leerlingen elkaar ondersteunen en begeleiden. De leermethode is vooral handig om leerstof te herhalen. Om succes te garanderen, is een goede begeleiding en training van zowel leerkrachten als leerlingen doorslaggevend. Daarnaast bevordert de leermethode de sociale en persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen alsook hun zelfvertrouwen en motivatie.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 4/5
- Leerwinst: 5/7
8. Phonics-aanpak
Een phonics-aanpak is een effectieve leermethode die kinderen leert hoe ze klanken koppelen aan geschreven letters. Het helpt hen beter begrijpen hoe klanken in woorden werken en hoe ze die kunnen gebruiken om woorden te decoderen. Aan de hand van regelmatige oefeningen verbeteren kinderen snel hun lees- en spelniveau. De aanpak is vooral handig voor kinderen die net beginnen met lezen en voor degenen die moeite hebben met lezen.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 5/5
- Leerwinst: 5/7
9. Coöperatief leren
Coöperatief leren houdt in dat leerlingen in kleine groepjes samenwerken aan taken of projecten. Niet alleen de individuele leerprestaties verbeteren hierdoor. Ze leren van elkaar en ontwikkelen belangrijke sociale vaardigheden zoals communicatie en teamwork. Begeleide en goed gestructureerde activiteiten betrekken alle leerlingen waardoor ze actief bijdragen aan het gezamenlijke doel van de opdracht. Bovendien bevordert het een positieve groepssfeer in de klas!
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 2/5
- Leerwinst: 5/7
10. Beheersingsleren
Bij beheersingsleren hebben alle leerlingen dezelfde leerdoelen, maar geen gezamenlijke deadlines. De leerstof wordt opgedeeld in kleine delen. Leerlingen gaan pas door naar het volgende onderwerp wanneer ze de huidige leerstof volledig beheersen. Er wordt met andere woorden ingezet op een dieper begrip en een grondigere beheersing van de materie. Leerlingen volgen hun eigen tempo en krijgen extra ondersteuning waar nodig.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 2/5
- Leerwinst: 5/7
Leermethoden met een bewezen kleine leerwinst
1. Mentoren
Mentorschap is een leermethode waar oudere leerlingen of volwassen vrijwilligers worden gekoppeld aan jonge leerlingen om als rolmodel te dienen. Helaas verdwijnen de positieve effecten zodra het mentorprogramma eindigt. Ook heeft een ongelukkige match tussen mentor en leerling negatieve gevolgen. Daarnaast is het mogelijk dat mentoren tussentijds afhaken, wat de leermethode minder efficiënt maakt.
- Kosten: 3/5
- Sterkte bewijs: 3/5
- Leerwinst: 2/7
2. Bewegingsactiviteiten
Hoewel bewegingsactiviteiten zoals sport en dans voordelen hebben voor de gezondheid en het algemene welzijn van leerlingen, vertonen ze slechts een beperkt positief effect op de leerprestaties. De effectiviteit kan afhangen van zowel de kwaliteit van de activiteit als de mate waarin die gekoppeld is aan de leerdoelen op school.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 3/5
- Leerwinst: 1/7
3. Zittenblijven
Zittenblijven, waarbij leerlingen een schooljaar overdoen vanwege onvoldoende prestaties, is een van de minst effectieve leermethodes. Gemiddeld boeken leerlingen die blijven zitten zelfs drie maanden minder vooruitgang dan hun klasgenoten die wel overgaan. Zittenblijven leidt tot leervertraging en vergroot de kans op vroegtijdig schoolverlaten. Bovendien draagt het bij aan onderwijsongelijkheid en kan de leermethode het zelfvertrouwen en de motivatie van de leerling doen afnemen. Intensieve begeleiding en extra ondersteuning zijn effectiever om leerachterstanden weg te werken.
- Kosten: 4/5
- Sterkte bewijs: 2/5
- Leerwinst: -3/7
4. Werken met niveaugroepen
Werken in niveaugroepen heeft enkele negatieve effecten op de minder goed presterende leerlingen. Zij kunnen zich ontmoedigd voelen waardoor hun motivatie en betrokkenheid bij het leerproces verder dalen. Dit leidt tot een neerwaartse spiraal waarin hun prestaties blijven achteruitgaan. Werken met niveaugroepen vereist extra inspanningen van leraren en soms extra lesmateriaal, maar de bewijskracht qua effectiviteit is niet evenredig met die inspanningen en blijft relatief laag.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 1/5
- Leerwinst: 2/7
5. Differentiatie tussen klassen
Differentiatie tussen klassen, zoals setting en streaming, waarbij scholen leerlingen van vergelijkbaar niveau bij elkaar plaatsen, toont geen duidelijke verbetering in de leerprestaties. Het heeft zelfs een negatief effect op minder goed presterende leerlingen, omdat hun zelfvertrouwen en betrokkenheid bij het leerproces worden aangetast.
- Kosten: 1/5
- Sterkte bewijs: 1/5
- Leerwinst: 0/7
6. Kleinere klassen
Klassenverkleining wordt vaak beschouwd als een methode die leerresultaten verbetert, omdat leerkrachten zo meer kansen/ruimte hebben om individuele aandacht aan leerlingen te schenken. Het effect van de klassenverkleining op de leerwinst is, daarentegen, net heel beperkt. Bovendien zijn de kosten om kleinere klassen in te voeren erg hoog, omdat dit extra leerkrachten en ruimte vereist.
- Kosten: 5/5
- Sterkte bewijs: 1/5
- Leerwinst: 2/7
Prikkelt de leermethode ‘een-op-een-begeleiding’ jou? Registreer je als bijlesdocent en help studenten hun leerdoelen bereiken!
Wil jij op de hoogte gehouden worden van de nieuwste artikels? Schrijf je dan hieronder in op onze maandelijkse nieuwsbrief!
