Bijles geven is meer dan enkel kennis doorgeven. Zo kan je de les verrijken door goede vragen te stellen. Het is niet makkelijk om doordenkers te verwerken in de lessen. Hoe stel je de juiste vragen? Hoe daag je de student intellectueel uit? Dit is een handige gids om als docent pedagogisch verantwoorde vragen te stellen.
Waarom vragen stellen?
Ontwikkelingspsychologen Vygotsky en Piaget wijzen bij het stellen van vragen op het ontstaan van interactie tussen student en docent. Die interactie is belangrijk binnen een begeleiding, want het leidt tot 'high complex learning' bij de student. De student zal door hardop na te denken zijn eigen denken verwoorden. Zo wordt het leerproces gestimuleerd. De student hardop laten redeneren en zijn autonomie stimuleren is dan ook een van de 7 eigenschappen van een eersteklas bijlesdocent.
“Learners having to explain ideas to each other is useful because it encourages the development of a more explicit, organized, distanced kind of understanding” (Vygotsky)
Ook Piaget wijst op het belang van interactie. Wisselwerking binnen de begeleiding brengt je namelijk tot andere perspectieven. Interactie ontstaat natuurlijk niet spontaan. Om kwaliteitsvolle gesprekken te bevorderen moet je onder andere op een goede manier vragen stellen. Daar helpen wij je graag verder bij.
Soorten vragen
Om tot een goede vraagstelling te komen, bedenk je eerst welk soort vraag je wil stellen. Wist je dat er liefst vijf diverse vragen bestaan?
- Door het stellen van vragen kan je de voorkennis van de student oproepen en activeren. Vragen gericht op eigen ervaringen zorgen ervoor dat de kennis bij de student sneller verankerd wordt.
Bijvoorbeeld: 'Hoe weet je dat?', 'Heb je daar ervaring mee?' of 'Zegt dat jou iets?' - Je kan ook de reactie van de student uitlokken:
'Volg je nog?' 'Ben je het er mee eens?' - Om het begrip van de student te testen stel je een open vraag. Je verplicht de student om verder na te denken over de leerstof.
'Wat is het doel daarvan? ', 'Wie is de uitvinder?', 'Waarom doet hij dat?' Je kan het begrip van de student ook testen door een toepassingsvraag te stellen zoals:
'Hoe kan je dat toepassen?' - Om de student verder te laten nadenken en meer diepgang te geven stel je hypothetische vragen.
'Geldt dat ook voor…?', 'Wat zijn voor- en nadelen?', 'Wat zou er gebeuren als…?', 'Kan je dat anders formuleren?'
Bij die vragen moet de student verder nadenken en wordt zijn voorstellingsvermogen gestimuleerd. - Je kan vragen stellen om kort te evalueren. Evaluatievragen richten zich op bepaalde waarden, normen en keuzes.
Bijvoorbeeld: 'Wat vind je daarvan?', 'Welk gevoel roept dat op?', 'Is dat correct?'
Aanvullende informatie over welke soorten vragen je kan stellen vind je bij de taxonomie van Bloom. Volgens Bloom kan je 6 kennisniveaus van de student testen door de juiste vragen te stellen.
Vragen stellen: concrete 'how to' voor een bijlesdocent
Zorg ervoor dat je een veilige en ondersteunende leeromgeving hebt gecreëerd. Dat doe je door een goede vertrouwensband op te bouwen met de student. Let er op dat de student weet wat er verwacht wordt en zorg ervoor dat hij/zij niet bang is om fouten te maken.
Daarnaast geven we graag enkele praktische tips mee:
- Varieer in je vragen. Wissel af tussen de soorten vragen die hierboven werden opgesomd.
- Ga verder dan enkel peilen naar feiten. Vraag naar de redenering van de student, informeer welke mening de student heeft of zorg ervoor dat de student moet nadenken in plaats van de leerstof gewoon te herkauwen.
- Stimuleer elaboratie door de student geregeld de leerstof te laten samenvatten.
- Voorkom verwarring door duidelijke vragen te stellen. Vermijd vaagheid of veralgemeningen.
- Durf ook moeilijke vragen te stellen. Door de student aan het denken te zetten stimuleer je het zelfbewustzijn.
- Bereid op voorhand enkele vragen voor. Denk na wanneer je welke vraag kan stellen.
- Stel regelmatig een vraag. Zo behoud je de aandacht van de student en kan je testen of de student mee is met de leerstof.
Hoewel vragen stellen educatief is, vermijd je beter deze vragen:
- Leidende vragen: vragen waarbij je de mening van de student al suggereert in de vraag.
Bijvoorbeeld: 'Je houdt er zeker niet van om…?' - Gesloten ja/nee vragen. Hiermee wakker je de conversatie niet aan en heeft de student geen uitdaging.
Bijvoorbeeld: 'Vind je dit moeilijk?' - Meervoudige vragen: stel geen complexe vraag waarin je eigenlijk meerdere vragen stelt.
Bijvoorbeeld: 'In welk jaar stief Stalin en wat impliceerde dat voor de Westerse mogendheden? '
Even belangrijk: reageren
Wanneer de student jouw vraag beantwoordde, is het natuurlijk de bedoeling dat je reageert. Geef waardering aan de student, maar doe dat niet overdreven. De betrokkenheid van de student kan immers geremd worden indien jij op een zeer enthousiaste manier aangeeft dat het antwoord correct is en de student goed bezig is.
Maar wat als de student het antwoord niet meteen weet?
- Bouw een stilte in zodat de student langer kan nadenken.
- Stel de vraag op een andere manier.
- Betrek er een andere student bij.
- Probeer luidop mee te denken. Zo vergroot je het denken van de student. Je kan samen het juiste antwoord te bespreken of je kan foute antwoorden voorleggen. Zo komen jullie samen tot het correcte antwoord.
Afhankelijk van het lesonderwerp en van de student zullen sommige soorten vragen meer effect hebben dan andere. Verzin op voorhand al een aantal goede vragen, zodat je tijd bespaart tijdens de begeleiding zelf. Veel succes!
Bronnen:
- Ebbens, S., Ettekoven, S., & Van Rooijen, J. (2013). Effectief leren. Groningen/Houten: Noordhoff (derde druk).
- Poppe Gorden, (2017). Pocketboek Vraagtechnieken in de klas
- Veenman, S., (2001). Effectief vragen stellen.
Op zoek naar een bijverdienste die voldoening biedt en zie je het zitten om bijles te geven aan studenten in nood? Meld je aan als bijlesdocent!
Laat hieronder je gegevens achter en blijf zo op de hoogte van onze nieuwste artikels! Je ontvangt verder geen reclame of andere e-mails.
