Of je nu bijles geeft in je vrije tijd of dagelijks voor de klas staat, de kans is groot dat je vroeg of laat (bij)les moet geven aan een leerling voor wie het Nederlands een vreemde taal is. Dat vraagt wel wat van jou als docent. Niet alleen wacht je de lastige taak om Nederlands te leren aan iemand die er totaal niet mee vertrouwd is. Je moet de anderstalige leerling ook helpen integreren in een nieuwe (klas)omgeving, zodat hij/zij zo snel mogelijk kan aanpikken bij het niveau van de andere leerlingen.
Dat betekent dat je soms een andere bril moet opzetten als je lesgeeft aan een anderstalige. In dit artikel vind je vier cruciale tips om die ervaring zowel voor jezelf als voor de leerling een pak vlotter te laten verlopen.
Een veilige en zorgzame klasomgeving
Voor anderstalige nieuwkomers op school gaat een hele nieuwe wereld open. Er is niet alleen een taalbarrière, ook de andere achtergrond en voorgeschiedenis van de leerling zorgt voor een kloof met de rest van de klas. Sommigen zijn zelfs nooit eerder naar school geweest, wat de overstap natuurlijk des te groter maakt.
Daarom is het belangrijk dat je als leerkracht een veilige en zorgzame klasomgeving creëert, waarin iedereen zich thuis voelt. Hier volgen enkele concrete tips, uit de webbrochure Eerste Hulp voor Anderstalige Nieuwkomers:
- Toon oprechte interesse in de hobby's en leefwereld van al je leerlingen
- Hang een poster op met ‘welkom’ in alle talen van je leerlingen.
- Laat een muur in de klas vrij waarop leerlingen zelf posters of persoonlijke foto's kunnen hangen. Zo voelen ze zich thuis in de klas, en het kan een manier zijn om elkaar beter te leren kennen.
- In de beginperiode kun je afbeeldingen of pictogrammen gebruiken in de klas. Daarmee kunnen de nieuwkomers bijvoorbeeld aangeven dat ze iets nodig hebben, iets niet verstaan, naar het toilet moeten, ...
Werken aan taalvaardigheid
Als je les begint te geven aan anderstalige leerlingen, helpt het om je eerst deze vraag te stellen: wat moeten deze leerlingen allemaal leren? Het antwoord op die vraag wordt duidelijk als je je voorstelt wat een leerling op school hier zoal moet kunnen.
De school kun je zien als een mini-samenleving, met haar eigen regels en codes. Die moet je je leerling dus aanleren om hem/haar daarin optimaal te laten meedraaien. Dat begint met simpele boodschappen als 'Hoi, alstublieft', tot 'Deze brief is voor je ouders'. Daarnaast moeten de leerlingen snel vertrouwd raken met praktische instructies in de les, zoals 'Omcirkel het juiste antwoord' of ‘Je moet de bal over de lijn gooien'.
Gaandeweg moeten ze ook leren om informatie uit teksten te begrijpen en samen te vatten, in grote lijnen volgen wat de leerkracht of medeleerlingen in de les vertellen en zelf vragen stellen of antwoorden geven.
Met andere woorden: ze moeten zich de taal eigen maken om de lessen te kunnen volgen, maar ook om zich op sociaal vlak thuis te voelen. En dat liefst zo snel mogelijk, want ze hebben natuurlijk een achterstand goed te maken.
Omgaan met emotionele problemen of gedragsproblemen
Anderstalige studenten floreren - net als andere leerlingen - vooral bij een positieve basishouding van de docent. Stimuleer dus hun sterke kanten, en wijs hen op de dingen op school die ze goed kunnen zonder dat ze Nederlands daarvoor nodig hebben.
Daarnaast stellen anderstalige leerlingen je wegens hun andere achtergrond of gevoelig verleden soms voor uitdagingen of situaties waar je minder ervaring mee hebt. Zo kun je daarmee omgaan:
- Bied, nog meer dan bij andere leerlingen, een duidelijke structuur. Maak samen met de leerlingen afspraken en treed consequent op wanneer deze wel of niet gerespecteerd worden.
- Behoed je voor medelijden. Dat geeft nieuwkomers het gevoel dat ze hulpeloos zijn, terwijl dat niet zo is.
- Vermijd extreme betrokkenheid. Je bent in de eerste plaats hun leerkracht, niet hun ouder of psycholoog. Probeer je dus niet voor alles verantwoordelijk te voelen. Indien de leerling met psychologische problemen kampt of traumatische gebeurtenissen moet verwerken, schakel je beter de hulp in van beter geplaatste instanties, zoals het CLB.
- Als situaties in de klas uit de hand lopen emotionele uitbarstingen dreigen te escaleren, overleg waar nodig en aarzel niet om de hulp van collega's in te roepen.
- Durf moeilijke onderwerpen bespreekbaar maken. Als je in de klas onderwerpen bespreekt waar sommige leerlingen zich in herkennen (bijv. je land ontvluchten), zien ze in dat ze niet alleen zijn. Het kan hen helpen om de gebeurtenissen te verwerken. Let wel op: bij sommige leerlingen kan zo'n directe confrontatie net nadelig werken. Als de herinneringen te vers of te traumatisch zijn, kan het hen van hun stuk brengen. Hierdoor voelen ze zich bedreigd en zullen ze zich afsluiten. Daarom moet je als leerkracht letten op welke signalen de leerling geeft. Begint hij/zij er spontaan over, of klapt hij/zij toe als het onderwerp wordt aangesneden?
- Denk ook aan jezelf. Empathie tonen en extra aandacht geven kan wonderen doen, maar laat je eigen welzijn er niet onder lijden. Anders kan je snel uitgeblust raken, wat nadelig is voor jezelf en de leerlingen in je klas.
Contact met de ouders
Het eerste contact met de ouders is van groot belang, aangezien je met hen heel wat informatie moet uitwisselen. Plan dat eerste gesprek dus zo vroeg mogelijk, bijvoorbeeld bij de inschrijving. Je pakt het best als volgt aan:
- Geef de ouders het gevoel dat ze welkom zijn.
- Voor vlotte communicatie kan een tolk noodzakelijk zijn. Dat kan via een tolkendienst, of een contactpersoon die beide talen spreekt.
- Vraag de ouders wie je kan contacteren als er iets is (bijvoorbeeld iemand van het asielcentrum, een buur of een kennis).
- Probeer te achterhalen welke scholing de leerling al gehad heeft.
- Geef de ouders praktische informatie over de school, zoals de les- en verlofdagen, de lesuren, of het feit dat de leerlingen op bepaalde dagen zwem- of sportkleding moeten meenemen.
- Op de website van Klasse vind je handige vertaalfiches om te communiceren met anderstalige ouders. De fiches zijn beschikbaar in 9 verschillende talen, en geven bijvoorbeeld uitleg over thema’s zoals het medisch onderzoek of het CLB, of tips voor ouders om zich voor te bereiden op een oudercontact.
Wil jij je meer bezighouden met taalverwerving van (anderstalige) leerlingen of volwassenen? Meld je dan aan als docent bij BijlesHuis.
Laat hieronder je gegevens achter en blijf zo op de hoogte van onze nieuwste artikels! Je ontvangt verder geen reclame of andere e-mails.
